Siyasette ‘Baba’sız 5 yıl
Isparta’nın Atabey ilçesine bağlı İslamköy’de doğan, “inişleri ve çıkışlarıyla” Türk siyasi hayatında yarım asra yakın etkili olan 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in vefatının üzerinden 5 yıl geçti.
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Türk siyasetinde “baba” olarak anılan ve renkli kişiliğiyle tanınan Süleyman Demirel, 1924’te İslamköy’de doğdu.
İlköğrenimini doğduğu köyde, ortaokul ve liseyi Isparta ve Afyonkarahisar’da tamamlayan Demirel, Şubat 1949’da İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesinden mezun oldu ve 1950’de Elektrik İşleri Etüd İdaresinde memuriyete başladı.
Süleyman Demirel, 1948’de “Bir elmanın iki yarısıyız.” dediği, babası Hacı Yahya Demirel’in yeğeninin kızı Nazmiye Demirel ile evlendi. Alzaymır tedavisi gördüğü hastanede 27 Mayıs 2013’te yaşamını yitiren Nazmiye Demirel, “baba”nın yarım asırlık siyasi yaşantısında onu hep destekledi.
Elektrik İşleri Etüd İdaresince sulama ve elektrik konularında araştırma yapmak için ABD’ye gönderilen Demirel, Türkiye’ye döndükten sonra 1953’te Seyhan Barajı inşaatı başladığında proje mühendisi olarak görev yaparken Başvekil Adnan Menderes’in dikkatini çekti. Demirel, 1954’te DSİ Genel Müdürlüğünde Barajlar Dairesi Başkanlığına, 1955’te ise DSİ Genel Müdürlüğüne atandı.
Bu arada, Eisenhower Vakfının bursiyeri olarak yeniden ABD’ye giden Demirel, yurda dönüp askerliğini yapmak üzere 1960’ta Genel Müdürlük görevinden ayrıldı.
Demirel, 1962-1964’te serbest müşavir-mühendis olarak çalışırken, aynı yıllarda Orta Doğu Teknik Üniversitesinde inşaat mühendisliği alanında dersler verdi.
Boğaziçi Köprüsü’nün ilk projesini (1954) hazırlayan, ABD’nin uluslararası mühendislik ve müteahhitlik firması Morrison Knudsen’in Türkiye temsilciliğini üstlenen Demirel, bu görevinden dolayı bir dönem “Morrison Süleyman” olarak da anıldı.
Siyasete AP’de başladı
Süleyman Demirel’in yarım asra yakın süren siyasi yaşamı 1962’de, Adalet Partisi Genel İdare Kurulu (GİK) üyeliğiyle başladı.
Demirel, 28 Kasım 1964’te bu partiye Genel Başkan seçilmesinin ardından, kurulmasını sağladığı ve Şubat-Ekim 1965’te görev yapan koalisyon hükümetinde Başbakan Yardımcılığı ve Devlet Bakanlığını üstlendi.
TBMM’ye 10 Ekim 1965 genel seçimlerinde Isparta milletvekili olarak giren Demirel, seçimlerde Adalet Partisinin tek başına iktidar olması üzerine Türkiye’nin 12. Başbakanı oldu.
Süleyman Demirel, 4 yıl süren bu hükümetten sonra 1969, 1970, 1975, 1977 ve 1979’da 5 kez daha hükümet kurdu.
Yasaklı yıllar
Süleyman Demirel, 12 Eylül 1980’deki askeri müdahale üzerine görevden uzaklaştırıldı ve 7 yıl yasaklı olarak siyaset dışı kaldı. 6 Eylül 1987’de yapılan halk oylamasıyla siyasi yasaklar kaldırılınca Demirel, 24 Eylül 1987’de Doğru Yol Partisi Genel Başkanlığına seçildi.
29 Kasım 1987’de yapılan genel seçimlerde Isparta milletvekili olarak yeniden TBMM’ye giren Demirel, 20 Ekim 1991’deki seçimler sonrasında Doğru Yol Partisi ile Sosyaldemokrat Halkçı Partinin oluşturduğu 49. Hükümet’te başbakan olarak görev aldı.
TBMM tarafından 16 Mayıs 1993’te 9. Cumhurbaşkanı seçilen Demirel, 16 Mayıs 2000’de görev süresini tamamladı. Kendi deyimiyle 6 kez hükümetten giderken, 7 kez de hükümet kurmayı başaran Demirel, 30 yaşında genel müdür, 40 yaşında parti genel başkanı, 1 yıl sonra da başbakan oldu.
Demirel, 7 yıllık görev süresinde Çankaya Köşkü’nde sayısız kabul gerçekleştirdi, 125 ülkeye gitti, yabancı devlet başkanlarını Türkiye’de ağırladı, çok sayıda ili ziyaret etti.
“Gaptırmam” dediği fötr şapkasıyla bütünleşen Demirel, Türk siyasetine unutulmaz sözler kazandırdı.
“Binaenaleyh” denildiğinde akla gelen tek isim olan Demirel’in, “Memlekette benzin vardı da biz mi içtik?”, “Elektriğin komünisti olur mu?”, “Dün dündür, bugün bugündür.”, “Yürümekle sokaklar eskimez.” sözleri de siyasi tarihin unutulmazları arasına girdi.
Ankara’da 17 Haziran 2015’te, 91 yaşında hayatını kaybeden Demirel’in, siyasi hayatı boyunca okuduğu kitaplar, fotoğrafları ve kullandığı eşyalar, doğduğu İslamköy’de açılan Süleyman Demirel Demokrasi ve Kalkınma Müzesinde sergileniyor.
